ႏိုက္ဂ်ီးရီးယား မွ .....

ႏိုက္ဂ်ီးရီးယားမွ သဘာ၀ ပါတ္၀န္းက်င္ အေရး လႈပ္ရွားသူ၊ တီဗြီအစီအစဥ္ ထုတ္လုပ္သူ၊ ပံု၀တၳဳေတြ ေရးတတ္သူ၊ ျပဇာတ္ေတြ ေရးတတ္သူ ကန္ဆာရို ၀ီ၀ါ (Ken Saro-Wiwa) တစ္ေယာက္ဟာ 1994 ခုႏွစ္မွာ အုပ္ခ်ဳပ္သူ အာဏာရွင္ ဆာနီ အဘာခ်ာ (Sani Abacha) အမိန္႕နဲ႕ အက်ဥ္းခ် ခံခဲ့ရပါတယ္။ သူ႕ကို ဖမ္းရတာ ကေတာ့ ႏိုက္ဂ်ီးရီးယား အစိုးရနဲ႕ Shell Company ၾကားက ေပၚလစီေတြကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ကန္႕ကြက္ ခဲ့လို႕ပါ။ သူ႕နဲ႕ အတူ အိုဂိုနိ (Ogoni) လူမ်ိဳး ရွစ္ေယာက္ဟာ 1995 ႏို၀င္ဘာလ ၁၀ ရက္ေန႕မွာ ၾကိဳးေပး ခံခဲ့ရပါတယ္။ အဓိက အေၾကာင္းရင္းကေတာ့ သူတို႕ အိုဂိုနိ လူမ်ိဳးေတြ ရဲ႕ အခြင့္အေရး အတြက္ ေပါ့တ္ဟားေကာ့တ္ (Port Harcourt) သူတို႕ ဆႏၵျပ ခဲ့ၾကလို႕ပါ။

ကန္ဆာရို ၀ီ၀ါ ကို 1941 ေအာက္တိုဘာလ ၁၀ ရက္ေန႕၊ ႏိုက္ဂ်ာေဒသ (Niger Delta) ဘိုရီ (Bori) မွာ ေမြးဖြား ခဲ့တာပါ။ သူ႕ဖခင္ကေတာ့ ဂ်င္မ္ ၀ီ၀ါ (Jim Wiwa)၊ အိုဂိုနိ လူမ်ိဳးေတြရဲ႕ အၾကီးအကဲ တစ္ေယာက္ပါ။ သူ႕ရဲ႕ ကေလးဘ၀ကိုေတာ့ အင္ဂလိကန္ (Engalican) သာသနာျပဳ တေယာက္ရဲ႕ အိမ္မွာ ၾကီးျပင္းခဲ့ရတာပါ။ အဲဒီ အိမ္ကေနပဲ သူ႕ကို ဘက္စံုေတာ္တဲ့ ေက်ာင္းသား တေယာက္ျဖစ္လာေအာင္ ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္ခဲ့ပါတယ္။ အူမူဟိုင္ယာ အစိုးရေကာလိပ္ (Government College Umuahia) က အဂၤလိပ္စာ ပညာသင္ဆုကို ရျပီးတဲ့ေနာက္မွာ သူ႕ရဲ႕ ေက်ာင္းသားဘ၀ကို အီဘာဒန္ တကၠသိုလ္ (University of Ibadan) မွာ ေအာင္ျမင္စြာ အဆံုးသတ္ခဲ့ပါတယ္။ သူ ဘြဲ႕ရျပီးတဲ့ ေနာက္မွာေတာ့ လားဂိုးစ္ တကၠသိုလ္ (University of Lagos) မွာ ဆရာ အျဖစ္နဲ႕ လုပ္ကိုင္ခဲ့ပါတယ္။

1990 မွာ ၀ီ၀ါ ဟာ သူ႕ကုိယ္သူ အိုဂိုနိ လူမ်ိဳးေတြ ရဲ႕ လူ႕အခြင့္အေရးေတြ၊ သဘာ၀ ပါတ္၀န္းက်င္ အခြင့္အေရးေတြ ၾကားမွာဘဲ ႏွစ္ျမဳပ္ခဲ့ပါတယ္။ သူဟာ အိုဂိုနိ လူမ်ိဳးမ်ား အသက္ရွင္ေရး လႈပ္ရွားမႈ (Movement for the Survival of the Ogoni People) အဖြဲ႕မွာ အေစာဆံုး အဖြဲ႕၀င္တစ္ေယာက္ ျဖစ္လာပါတယ္။ အဲဒီ အဖြဲ႕အစည္းကေတာ့ အိုဂိုနိ လူမ်ိဳးေတြ ကိုယ္ပိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ ရဖို႕၊ သူတို႕ နယ္ကထြက္တဲ့ ေရနံေတြရဲ႕ အက်ိဳးအျမတ္ကို မွ်မွ်တတ ရရွိဖို႕၊ သူတို႕နယ္က သဘာ၀ပါတ္၀န္းက်င္ ပ်က္စီးမႈေတြကို ထိန္းသိမ္းဖို႕ အတြက္ ထူေထာင္ထားျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။

1993 ဇန္န၀ါရီမွာ အိုဂိုနိ လူမ်ိဳးမ်ား အသက္ရွင္ေရး လႈပ္ရွားမႈ (Movement for the Survival of the Ogoni People) အဖြဲ႕ က ဦးေဆာင္ျပီးေတာ့ လူအင္အား သံုးသိန္းေလာက္ ရွိတဲ့ အိုဂိုနိ လူမ်ိဳးေတြဟာ သူတို႕ရဲ႕ အခြင့္အေရး ေတြအတြက္ ျငိမ္းခ်မ္းစြာ စီတန္း ဆႏၵျပခဲ့ ပါတယ္။ ႏိုက္ဂ်ီးရီးယား အာဏာရွင္ အစိုးရ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ ေအာက္က သူတို႕ရဲ႕ လုပ္ရပ္ဟာ ႏိုင္ငံတကာ အာရံုစိုက္မႈကို ရခဲ့ပါတယ္။ သူတို႕ဟာ အစိုးရ ကိုပဲ ဆႏၵျပခဲ့တာ မဟုတ္ပါဘူး။ သူတို႕ ပါတ္၀န္းက်င္ေတြကို အၾကီးအက်ယ္ ပ်က္စီးေစတဲ့ Shell Company ကိုပါ ဆႏၵျပခဲ့တာပါ။

1994 ေမလ ၂၁ ရက္ေန႕မွာေတာ့ အိုဂိုနိ လူမ်ိဳးမ်ား အသက္ရွင္ေရး လႈပ္ရွားမႈ အဖြဲ႕က ေခါင္းေဆာင္ ေလးဦး အသတ္ခံခဲ့ရပါတယ္။ အဲဒီ ကိစၥက ၀ီ၀ါနဲ႕ ဘာမွ မဆိုင္ေပမယ့္ သူပါ၀င္ပါတ္သက္မႈ ရွိတယ္ဆိုျပီးမွ အထူးခံုရံုး ဖြဲ႕ျပီး သူနဲ႕အတူ အျခား အိုဂိုနိလူမ်ိဳး ရွစ္ေယာက္ကို ၾကိဳးေပးခဲ့ပါတယ္။

အဲဒီျဖစ္ရပ္ကို ႏိုင္ငံတကာက လူ႕အခြင့္အေရး အဖြဲ႕ အစည္းေတြ အျပန္အလွန္ သံုးသပ္ျပီးေတာ့ ၀ီ၀ါ ရဲ႕ သတၱိ အတြက္ Right Livelihood Award ဆု နဲ႕ Goldman Environmental Prize ဆုကို ခ်ီးျမွင့္ခဲ့ပါတယ္။ သူ မေသခင္ ေျပာသြားခဲ့တာကေတာ့

"My Lord, take my soul but let the struggle continue."